 |
| Një ujësjellës që siguronte ujë për Viminacium, një qytet i madh romak në jug të Danubit, në Serbinë e sotme |
Shumica e mitologjive mbi të cilat janë themeluar shtetet evropiane moderne shfaqen në periudhën e njohur të migrimeve të mëdha, shkurt pas rënies së Romës dhe deri në vitin 1,000 pas Krishtit. Në atë kohë, rreth vitit 722 pas Krishtit, ndodhi Beteja e Covadongas, me të cilën Gotët, në teori, filluan rikthimin e Mbretërisë Iberike. Francën e fitoi në Betejën e Turit kundër forcave myslimane të Kalifatit Umajjad rreth të njëjtës date, ndërsa hungarezët kujtojnë ardhjen e tyre në zonën që tani përfshin vendin e tyre nga Azia një shekull më vonë. Shumica e historive të thëna për atë kohë, e cila nuk është dokumentuar mirë, u regjistruan në llogari të shkruara shumë më vonë, ose u rikonstruktuan nga vendngjarje arkeologjike. Studimi i gjenevës së lashtë, që bën të mundur hetimin e trashëgimisë së këtyre popujve, është bërë një mjet për të rikonstruktuar më mirë historinë dhe, në disa raste, për të kundërshtuar mitet. Këtë javë, një artikull i botuar në revistën Cell tregon çfarë zbulon ADN-ja për popullsitë aktuale dhe të kaluara të Ballkanit, një rajon ku identiteti etnik ka shkaktuar konflikte intensive, raporton El Pais.
Hulumtuesit nxorën ADN nga 136 individe të marra nga 20 vende, duke përfshirë qytete të mëdha romake, kampet ushtarake dhe disa vende rurale. Studimi u nda në tre faza: periudha e zgjerimit imperial (1-250 pas KRishtit), imperia e vonshme (250-550 pas Krishtit) dhe shekujt pas rënies së Romës (550-1000). Në fazën e parë, historianët - të cilët bashkëpunuan në studim me arkeologë vendas - u befasuan nga mungesa e trashëgimisë italiane. Në vend të kësaj, ai imperium, në të cilin ndodhi rasti i parë i globalizimit, u banua nga njerëz nga rajoni që tani është Turqia, qendra dhe veriu i Evropës, ose stepa që shtrihet në veri të Detit të Zi. Kjo mund të jetë sepse megjithëse kryeqyteti, Roma, ishte në perëndim, pjesa lindore e imperiumit ishte shumë më e populluar.
Një nga qytetet e studiuara ishte Viminacium, në lumën Danub në Serbi sot. Me më shumë se 40,000 banorë në kohën e tij, ishte gjithashtu një kamp ushtarak i madh. Në këtë rajon kufitar lindën tetë perandorë romakë, në një kohë kur luftëtarët më të mirë zgjidheshin për këtë post, përfshirë Konstantin I, perandori që përfundoi ndjekjen e krishterëve në shekullin e 4-të. Trupi i një djaloshi i analizuar në studim nga kjo faza e parë ka rreth 16 vjet, nga Afrika Lindore, në Etiopi ose Sudanin e sotëm, larg kufijve të imperiumit. "Nga shekujt e 3-të dhe 4-të, në Viminacium, gjetëm një përzierje gjermanike dhe njerëz nga stepe, disa me kokat e deformuara, sepse Hunët bënin kështu me fëmijët për të dalluar elitat," thotë Carles Lalueza-Fox, një hulumtues në Institutin e Biologjisë Evolucionare të Barcelonës dhe bashkëautor i studimit.
Invasioni i Slavëve, rreth shekullit të 6-të, shkatërroi Viminacium, e cila asnjëherë nuk u ndërtua përsëri. Sot është një vend arkeologjik i gigantëve ku tashmë janë zhdukur mbi 10,000 varreza. Siç shpjegon Lalueza-Fox, është në periudhën pas ardhjes së Slavëve që ADN-ja ofron informacionin më të ndjeshëm, veçanërisht për shkak të mundësive të mundshme politike. Megjithëse gjenetika konfirmon peshën e ardhjes së Slavëve, përzierja me popullatat mesdhetare mbetet rreth 50%, një rezultat i pakënaqshëm për disa. “Kur shkova të shpjegoja rezultatet paraprake Akademisë Serbe të Shkencave, kishte akademikë që nuk pajtoheshin me rezultatet sepse kishin idenë se ka vetëm Slavë, dhe me këto rezultate mund të pretendosh një identitet mesdhetar në të njëjtën mënyrë,” kujton hulumtuesi. Kjo trashëgimi tregon efektet e invazionit të barbarëve që hyën përmes Lumit Danub nga veriu dhe shkuan për të populluar Ballkanin në jug, duke arritur deri në atë që është tani Greqia, përfshirë Ishujt e Egjeut.
Identiteti etnik shpesh ka pasoja politike. Serbët janë slavë të jugut dhe ka një afinitet atje me Rusinë, duke përfshirë politikën e saj në Ukrainë, që tejkalon shumicën e Europës. “Ka një interpretim zyrtar i arkeologjisë Pan-Slave, nga një periudhë kur ata do të formoheshin në Rusi, që do të donin të besonin se janë 100% Slavë,” vazhdon Lalueza-Fox. Studime si ajo e prezantuar më 8 dhjetor nga Cell tashmë janë përdorur për qëllime politike.
Në vitin 2019, Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu reagoi ndaj publikimit në Science Advances të rezultateve të analizës së ADN-së nga para 3,200 vitesh në një vend filistine në Ashkelon, në shtetin e sotëm Izrael. Në një seri tweets që tregojnë interesin e këtyre studimeve për politikanët nationalistë, ai tha se studimi "konfirmon atë që dimë nga Bibla", dhe se ADN konfirmoi origjinën e Filistineve në Evropën jugore, përjashtuar marrëdhënien midis këtyre njerëzve dhe palestinezëve. "Lidhja e palestinezëve me Tokën e Izraelit nuk është asgjë krahasuar me lidhjen 4,000-vjeçare që populli hebre ka me tokën," përfundoi ai.
Një rast tjetër i ngjashëm lidhet me Howard Wolinski në një artikull të publikuar në revistën Embo Reports. Në vitin 2019, Miklós Kásler, drejtor i Institutit Kombëtar të Oncologjisë hungareze, botoi analizën gjenetike të mbetjeve të Mbretit Bela III nga shekulli i 12 dhe vuri re se ADN mitokondrial i mbretit i përkiste një grupi me një shpërndarje të gjerë në Evropë dhe Azinë. Megjithatë, Kásler interpretonte zbulimet e tij më dramatikisht në deklaratat për gazetën nationalist Magyar Idők, duke pretenduar se rezultatet e tij tregonin se shtëpia e Árpad, themeluesi i Mbretërinë e Hungarisëishte me origjinë euroaziatike. Ky interpretim mbështet rrëfimin e Presidentit Viktor Orbán, i cili e vendos origjinën e kombit të tij midis luftëtarëve të Hunëve të Attilës. Kásler u emërua më vonë ministër nga Orbán dhe krijoi Institutin për Studime Hungareze, i cili ka ngritur shqetësime për përdorimin e shkencës për qëllime politike.