 |
Të jesh mjek nuk është si ndonjë punë tjetër.
Mjekët dëshmojnë vuajtjet e njerëzve për të cilët duhet të kujdesen. Janë të përfshirë thellë në vendimet që përfshijnë jetën dhe vdekjen, dhimbjen dhe vuajtjen, dhe cilësinë e jetës. Shumë nga situatat me të cilat ata përballen përfshijnë pikëllimin, zhgënjimet etike frustruese.Në të njëjtën kohë, mjekët janë të mbingarkuar me punë, presion për objektivat e produktivitetit që duhet të arrijnë dhe të limituar nga rregulloret dhe rregullat. Sistemi i sotëm shëndetësor shpesh parandalon mjekët që të jenë në gjendje të japin kujdesin që ata mendojnë se është i drejtë dhe më i mirë për pacientin.
Ndikimi i ballafaqimit me ndjenjat e tronditjes dhe pafuqisë për të mos qenë në gjendje "që të jenë vërtetë mjek" dhe paaftësia për të zgjidhur dilemat morale frustruese në një mënyrë pozitive, gërryen emocionet dhe psikikën e një personi.
Disa e quajnë këtë një "dëmtim moral" që po u shkaktohet mjekëve.
"Punësimi në kujdesin shëndetësor nuk është sikur të punojë në Google ose në ndonjë korporatë tjetër", thotë Carol Bernstein, MD, një psikiatër në Qendrën Mjekësore Langone të Universitetit të Nju Jorkut. "Mjekët kanë të bëjnë me njerëz të cilët me të vërtetë janë të frikësuar dhe të frikësuar, po përpiqeni t'i ndihmoni, duke u përpjekur t'i përmirësoni ato.
"Mjekët flasin për korporatizimin e mjekësisë, me vendosjen e të gjitha udhëzimeve dhe rregulloreve", thotë Bernstein. "Kjo i bën mjekët më pak të aftë për të ofruar kujdesin që ata dëshirojnë të japin, gjë që kontribuon në mbingarkesë dhe stres, gjë që dëmton mjekët dhe marrëdhëniet e tyre".
Morale në vend të lëndimeve fizike
Koncepti i dëmtimit moral u ngrit në lidhje me situatat ushtarake, në të cilat ushtarëve në kohë lufte u kërkohej të marrin pjesë në situata që shkelin kodet e tyre morale dhe etike. Jonathan Shay, Ph.D., psikiatër në Colrain, Massachusetts, përshkruan një formë të dëmtimit moral që ndodhi kur anëtarët e shërbimit u detyruan të bënin diçka që shkelte idealet e tyre, etikën dhe besimet.
Ushtarët mund të përjetonin efektin e dëmit moral thjesht nga dëshmitë ose mësimet për veprimet që shkelën besimet dhe pritjet e tyre morale, sipas Michael D. Matthews, PhD, profesor i psikologjisë inxhinierike në Akademinë Ushtarake të SHBA në Departamentin e Shkencave të Sjelljes dhe Lidershipit.
Cilat situata krijojnë 'plagosje' morale?
Situatat që shkelin besimin etik të mjekut për të mos dëmtuar dhe për të penguar qëllimin për të shëruar pacientin mirë mund të çojnë në dëmtim dhe ankth emocional. Shpesh për mjekët, sfidat e përpjekjes për të ofruar kujdesin që ata besojnë se është më i miri, kundërpeshohen nga marrëdhëniet që kanë me pacientët, gjë që është më e rëndësishme për mjekët, thotë Bernstein. "Kjo e bën të vlefshme sakrificën", thotë ajo.
"Megjithatë, mjekët shpesh 'digjen', sepse nuk ka asnjë mënyrë për të balancuar këto sakrifica. Mënyra se si kjo gjendje ndikon tek çdo mjek është shumë e ndryshme dhe varet me çfarë burimesh vjen personi, si është jeta e tyre në shtëpi," thotë Bernstein.
Çështjet etike që lindin në punë, gjithashtu mund të çojnë në plagosje morale - problemet e bëra edhe më të vështira nga rregulloret, legalitetet dhe kërcënimi i pasojave nëse një mjek përpiqet shumë për të mbrojtur ose promovuar pikëpamjet e tij.
Mjekët Raportojnë Dilemat e tyre të Vështira
Në Raportin Etik të Medscape-it 2018: Jeta, Vdekja dhe Dhimbja, më shumë se 5200 mjekë na treguan për zhgënjimin e tyre dhe reagimet ndaj dilemave etike në të cilat kishin marrë pjesë. Disa i pranuan këto çështje si pjesë e thirrjes së ashpër që kishin ndjekur; të tjerët mbetën të mërzitur dhe shqetësuar.
"Nuk ka dyshim se çështjet etike do të jenë gjithmonë të pranishme për mjekët", thotë Becca Brendel, MD, JD, drejtoreshë e Qendrës për Bioetikë në Shkollën Mjekësore të Harvardit dhe nënkryetare e Komitetit Etik të Shoqatës Amerikane të Psikiatrisë. "Si ndryshimet teknologjike, dhe ka një numër në rritje të shpejtë të opsioneve për trajtime për t'i mbajtur njerëzit gjallë, dhe mjekët shpesh janë të penguar të bëjnë atë që është e drejtë".
Në raportin e etikës së Medscape, mjekët përshkruan dilemat e tyre më të vështira etike, të cilat përfshinin pamundësinë për të lehtësuar dhimbjen ose vuajtjen e pacientit për shkak të kontrollit familjar dhe qëllimeve që nuk ishin gjithmonë fisnike (të tilla si trashëgimia e pasurisë); pamundësia për të ndihmuar pacientët vuajtës të cilët kërkonin të vdisnin; dyshim mbi performancën e një mjeku më pak se-kompetent nga kryerja e procedurave nga frika e hakmarrjes; pamundësia për të shpëtuar një fëmijë, sepse prindërit donin të provonin "trajtimin e tyre"; dhe shikimi i një pacienti tek vdes një vdekje të parandalueshme, sepse ai ose ajo nuk pranoi transfuzionin e gjakut kur ishte e nevojshme.
"Përvoja më e keqe që kisha ishte kujdesja për një pacient me ALS", tha një mjek. "Për shkak të rregulloreve që kanë të bëjnë me ilaçe, unë nuk mund të bëja më të mirën në lehtësimin e vuajtjeve të saj, ishte e tmerrshme të shihja gojën e saj të hapur; e mjerë dhe të paaftë për të kontrolluar funksionet e saj, unë e di se nuk do të kishte dashur të përfundonte ashtu, por nuk mund të fliste për veten e saj, dhe familja e saj donte që ne të bënim gjithçka që mundeshim për ta zgjatur jetën e saj, pa marrë parasysh cilësinë e asaj jete.Ne u takuam me ta shumë herë, por ata nuk do të lëviznin. Ajo nuk më hiqet nga mendja".
Një mjek i kujdesit kritik tha: "Unë pashë një familje që këmbënguli në të gjitha trajtimet për një 95-vjeçar, i cili ishte intubuar, duke luftuar dhe natyrisht në dhembje, familja e donte atë të gjallë dhe kjo kishte të bënte me paratë. U përfshinë Komiteti i Etikës dhe ekipi ligjor, por familja kërcënoi se do padisë. Unë nuk duhet të "bëj asnjë dëm", por nuk mund ta ndaloja këtë."
"Kam performuar aborte, sepse duhej, edhe pse kjo ishte kundër besimeve të mia," tha një mjeke. "Në thelb më pëlqente puna ime, por gjeta një vend tjetër për të punuar atje ku nuk duhej ta bëja këtë"
"Mjekët kanë përdorur shprehje si 'keqardhje morale', 'mbetje morale', "t hotë Brendel.
Vendime serioze që peshojnë rëndë
"Për shkak se shumë dilema kanë pasoja jetë ose vdekje, janë vendime shumë serioze që peshojnë rëndë tek mjekët si profesionistë dhe, në përgjithësi, si njerëz", thotë Brendel. "Krijojnë një tension të madh: mjekët marrin përgjegjësi shumë kritike duke vënë së pari interesat e shëndetit të pacientëve".
Dilemat morale mjekësore bëhen gjithnjë e më të ashpra, sepse shpesh ka pak përgjigje të sakta ose të gabuara.
"Ndonjëherë duhet një kohë që mjekët të mësohen me faktin se shumëllojshmëria e variablave i bën situatat shumë më komplekse sesa mund të jenë përdorur në mjedise të tjera", thotë Brendel. "Kur mëson mjekësinë, ekziston një rrugë shumë e qartë: Nëse keni sëmundje, këtu është trajtimi ose këtu janë një sërë mundësish për trajtim", thotë Brendel.
Por nuk mund të ketë një rrugë të qartë në botën e vërtetë mjekësore. "Asnjëherë ose rrallë nuk do të jetë një përgjigje që i bën të gjithë të lumtur", thotë Brendel. "Si mjek, duhet të mësojmë se si të merremi me disa nga shqetësimet tona morale që nuk përfshihen në këtë proces".
"Bërja e punës me etikë nuk ka të bëjë me gjetjen e një përgjigjeje apo përgjigjes së drejtë, por për zhvillimin e një sërë mundësish të lejuara etike", tha ajo.
Çfarë mund të ndihmojë në parandalimin e lëndimeve morale?
Bernstein thotë se kz dëmtim emocional për mjekët mund të ndalet vetëm kur sistemi ynë aktual i kujdesit shëndetësor të ndryshojë, kur ka një dallim të dukshëm në presionin e palodhur ndaj mjekëve dhe në pengesat e vazhdueshme që i pengojnë ata të ofrojnë llojin e kujdesit shëndetësor që ata mendojnë se do të jenë më i mirë për pacientët.
Elementet etike që mund të çojnë në shqetësime dhe dëmtime morale mund të sqarohen me një kuptim më të mirë të rolit të bioetikës. Mjekët kanë nevojë për më shumë edukim dhe trajnim për të marrë vendime etike, thotë Brendel.
"Ndërgjegjësimi dhe edukimi janë shumë të rëndësishme", thotë Brendel. Megjithatë, thotë ajo, madje edhe brenda kurseve të etikës, nuk mund të mësoni gjithçka që duhet të dini. Shumë organizata të specializuara mjekësore, duke përfshirë Shoqatën Amerikane të Psikiatrisë, kanë një komitet etik ku anëtarët mund të bëjnë pyetje etike dhe të marrin udhëzime nga komiteti, thotë ajo.
Arsimi i etikës është bërë një kërkesë në shkollën mjekësore dhe në trajnimin mjekësor pasuniversitar, thotë Brendel. Edhe përtej kësaj, shumë shtete kanë kërkesa të trajnimit të etikës për mbajtjen e një licence.