 |
Mund ta keni përjetuar këtë skenë në punë, ose gjatë një darke pushimi, kur bëhet fjalë për një familje të madhe: Dikush që ka shumë pak njohuri në një subjekt, pretendon të dijë shumë, madje të gjitha. Ky person madje mburret se është ekspert.
Ky fenomen njihet si: efekti 'Dunning-Kruger'. Nuk është ndonjë sëmundje mendore apo sindromë; është e pranishme në të gjithë njerëzit deri në një farë mase, dhe ka ekzistuar me njerëzimin, pavarësisht se vetëm kohët e fundit është studiuar dhe dokumentuar në psikologjinë sociale.Në librin e tyre të vitit 1999, botuar në Journal of Personality dhe Social Psycology, David Dunning dhe Justin Kruger hedhin të dhëna, të njohura nga filozofët, që prej kohës së Sokratit, i cili supozohet se ka thënë diçka të ngjashme me, "mençuria e vetme e vërtetë është që ta dish se, në fakt nuk di asgjë ." Charles Darwin e ndoqi atë deri në vitin 1871 me, "besimi lind më shpesh me injorancën se sa me njohuritë".
Thënë thjesht, njerëzit e paaftë mendojnë se dinë më shumë se dinë me të vërtetë, dhe ata kanë tendencë që të jenë më mburravecë për këtë.
Për të provuar teorinë e Darvinit, hulumtuesit i pyetën njerëzit për disa tema, të tilla si gramatika, arsyetimi logjik dhe humori. Pas çdo prove, ata pyetën pjesëmarrësit se çfarë mendonin se kanë bërë. Veçanërisht pjesëmarrësit u pyetën se sa shumë prej të anketuarve të tjerë kanë mundur.
Dunning u trondit nga rezultatet, edhe pse kjo konfirmoi hipotezën e tij. Kohë pas kohe, pa marrë parasysh subjektin, njerëzit të cilët i kanë bërë shumë keq testet e tyre, renditën kompetencat e tyre shumë më të larta. Mesatarisht, ata që bënë mirë përafërsisht 10% të testit, pretendonin se kishin bërë mirë më shumë se 70% të testit.
Rezultatet e Dunning dhe Kruger janë riprodhuar në të paktën një duzinë fushash të ndryshme: aftësitë në matematikë, provën e verës, shah, njohuritë mjekësore në mesin e kirurgëve dhe sigurinë e armës së zjarrit midis gjuetarëve.
Gjatë zgjedhjeve të SHBA dhe në muajt pas inaugurimit presidencial, interesimi për efektin Dunning-Kruger u rrit. Kërkimet e Google për "dunning kruger" arritën kulmin në maj 2017, sipas Google Trends, dhe akoma ka mbetur e lartë që nga ajo kohë. Vëmendja e shpenzuar në hyrjen në Wikipedia për Dunning-Kruger Effect ka "arritur qiellin" që nga fundi i vitit 2015.
Ekzistojnë edhe më kërkime tani sesa menjëherë pas botimit, tha Dunning. Në mënyrë tipike, interesi për një temë të hulumtimit zgjat rreth pesë vitet pas studimi fillestar, pastaj zhduket.
"Natyrisht ka të bëjë me (Presidenti Donald) Trump dhe atributet e ndryshme që njerëzit i kanë dhënë atij," tha Dunning, "Pra, shumë nga kjo është politike, njerëzit që përpiqen të kuptojnë anën tjetër. Kemi rritje të madhe të "partizanëve" dhe kjo është bërë më vicioze dhe ekstrem, pra që njerëzit arrijnë në shpjegime".
Edhe pse deklaratat e Trump-it janë plot me gabime, gënjeshtra ose pasaktësi, ai shpreh besim të madh në aftësitë e tij. Thotë se nuk lexon shumë, sepse i zgjidh problemet "me shumë pak njohuri të reja, përveç dijes që kam [tashmë]". Trump ka thënë në intervista se nuk ka lexuar raporte të gjata sepse "Unë tashmë e di saktësisht se çfarë është".
Ai thotë "fjalët më të mira" dhe citon "nivelet e larta të inteligjencës" së tij në hedhjen poshtë të konsensusit shkencor mbi ndryshimet klimatike. Dekada më parë, tha se mund t'i jepte fund Luftës së Ftohtë: "Do të duhej një orë e gjysmë për të mësuar gjithçka që ka për të mësuar rreth raketave", tha Trump për The Lois Romano të Washington Post gjatë darkës në vitin 1984. "Mendoj se di shumicën e gjërave, gjithsesi. "
"Donald Trump ka mbivlerësuar njohuritë e tij për dekada," tha Brendan Nyhan, një shkencëtar politik në Universitetin e Miçiganit. "Nuk është për t'u habitur që ai do vazhdojë këtë model në Shtëpinë e Bardhë".
Dunning-Kruger "ofron një shpjegim për një lloj hubris," tha Steven Sloman, një psikolog kognitiv në Brown University. "Fakti është, se ky është Trump, në një fjalë: është një njeri me aftësi politike zero, i cili nuk e ka idenë i ka aftësitë zero në politikë dhe i është dhënë besimi ekstrem".
Sloman mendon se efekti Dunning-Kruger është bërë popullor jashtë botës kërkimore, sepse është një fenomen i thjeshtë që mund të zbatohet për të gjithë ne. Dhe, tha ai, njerëzite kanë të vështirë të kuptojnë se çfarë ndodh në botë.
Shumë njerëz "nuk mund ta mbyllin mendjet rreth rritjes së Trump", tha Sloman. "Ai është pikërisht e kundërta e gjithçkaje që vlerësojmë tek një politikan, është e kundërta e asaj që mendonim amerikanët". Disa prej këtyre njerëzve, janë të etur për të gjetur diçka shkencore për ta shpjeguar këtë gjë.
Nëse njerëzit duan të kuptojnë "anën tjetër" ose po kërkojnë vetëm një epitet, efekti Dunning-Kruger punon për të dyja gjërat, tha Dunning, i cilin beson se mund ta shpjegojë rritjen e interesit.
Degëzimet e efektit Dunning-Kruger zakonisht janë të padëmshme. Nëse keni ndier ndonjëherë besim duke iu përgjigjur pyetjeve në një provim, dhe pastaj mësuesi i ka shënuar si të pasakta, atëherë keni përvojë të dorës së parë të efektit Dunning-Kruger.
Në anën tjetër të spektrit, efekti mund të jetë vdekjeprurës. Në vitin 2017, ish-neurokirurgu Christopher Duntsch u dënua me burgim të përjetshëm për gjymtimin e disa pacientëve.
"Performanca e tij ishte e dhimbshme", - thotë një bashkë-kirurg për Duntsch pas një operacioni të palcës kurrizore, sipas Observerit të Teksasit. "Ai...nuk kishte idenë se sa e keqe ishte teknika e tij."
Dunning thotë se efekti është i rrezikshëm veçanërisht kur dikush me ndikim ose mjet për të bërë dëm, nuk ka ndonjë njeri me të cilin mund të flasë sinqerisht për gabimet e tij. Ai vuri në dukje disa rrëzime aeroplanësht që mund të ishin shmangur nëse ekuipazhi do i kishte folur pilotit me vetëbesimin e ekzagjeruar.
"Futeshnë një situatë ku njerëzit mund të jenë shumë të përzemërt me njerëzit përgjegjës," shpjegoi Dunning. "Duhet të kesh njerëz përreth vetes që të jenë të gatshëm të të thonë se po bën një gabim".
Çfarë ndodh kur të paaftët nuk janë të gatshëm të pranojnë se kanë të meta? A janë aq të sigurt në njohuritë e tyre të perceptuara se do të refuzojnë vetë idenë e përmirësimit? Çuditërisht, jo (megjithëse jo më pak shqetësuese), hulumtimet e vazhdueshme të Dunning tregojnë se interpretuesit më të dobët, kanë gjithashtu më pak të ngjarë të pranojnë kritika ose të tregojnë interes në përmirësimin e vetvetes./Oculus News