 |
Pse Teatri i Vjetër Politik ka Dështuar
Për më shumë se tre dekada, Shqipëria është qeverisur pothuajse ekskluzivisht nga dy parti të mëdha politike, Partia Demokratike (PD) dhe Partia Socialiste (PS), dy formacione të lindura në tranzicionin post-komunist. Por ky rotacion i vazhdueshëm pushteti nuk ka prodhuar gjë tjetër veçse PR politik dhe teatër. Ndryshonin emrat, por jo rezultatet: ekonomi e stagnuar, sektorë prodhimi të nën-financuar, dhe një shoqëri që vazhdon të paguajë çmimin tejet të shtrenjtë.
Shqipëria mbetet një nga vendet më pak të zhvilluara në Europë — jo sepse shqiptarët nuk kanë potencial — por sepse mbështetja institucionale për sektorët realë ekonomikë ka munguar vazhdimisht. Më e dukshme kjo është në bujqësi dhe industri, të konsideruara prej kohësh kyçe për zhvillim të qëndrueshëm.
Bujqësia në Rënie të Lirë: Faktet Flasin
Bujqësia — dikur shtylla kryesore e komuniteteve rurale dhe burim punësimi — sot ndodhet në krizë të thellë. Sipas të dhënave të fundit:
- Në 2025, sektori bujqësor shënoi rënie prej –2.76%, ndërsa prodhimi industrial ra me –7.46%.
- Kontributi i bujqësisë në PBB është në rënie. Në 2024 zbriti në 15.45%, nga mbi 19% një dekadë më parë.
- Shqipëria mbetet paradoksalisht “vendi më bujqësor në Europë”, me bujqësi, pylltari dhe peshkim që përbëjnë rreth 17–18% të PBB-së — shumë më lart se mesatarja e BE-së (~1.7%).
- Megjithatë, ky është “sektori më pak i financuar” në buxhetin kombëtar.
Pse kjo kontradiktë? Sepse strukturat mbështetëse mungojnë ose nuk funksionojnë.
- Subvencionet janë minimale dhe të shpërndara keq. Në 2025, 69% e fondeve për programet rurale shkuan për staf dhe konsulencë, ndërsa vetëm 21% për prodhim real.
- Mungesa e financimit dhe investimeve dekurajon fermerët: shumë kanë braktisur kultivimin, blegtorinë ose përpunimin agro-ushqimor.
Si rezultat, agropërpunimi shqiptar mbetet ndër më të dobëtit në rajon.
Në terma praktikë: prodhimi gjeneron shumë më pak vlerë se potenciali i tij, familjet braktisin zonat rurale, dhe vendi bëhet gjithnjë e më i varur nga importet — edhe pse mbetet “bujqësor” me emër.
Paradoksi i Naftës: Prodhon — Por Paguan Më Shtrenjtë
Një nga shembujt më skandalozë të dështimit zhvillimor të Shqipërisë është nafta. Vendi nxjerr qindra mijëra tonë naftë bruto çdo vit, por shqiptarët vazhdojnë të paguajnë çmimet më të larta të karburantit në rajon.
Vetëm në 2023, prodhimi i naftës bruto arriti gati 900,000 tonë — sasi e mjaftueshme për nevojat e tregut vendas dhe për eksport.
Pse atëherë qytetarët paguajnë çmim më të lartë se fqinjët? Përgjigjja është e thjeshtë: sepse Shqipëria nuk ka rafineri funksionale. Nafta eksportohet bruto dhe produktet e rafinuara importohen — me kosto të lartë.
Një absurditet: prodhojmë naftë, por nuk përfitojmë prej saj. Kjo tregon qartë ku kanë dështuar prioritetet.
Pse Ndodh Kjo: Sundim me Dy Parti, Pa Vizion Strategjik
Kriza në bujqësi dhe paradoksi i naftës rrjedhin nga mungesa sistemike e një strategjie afatgjatë nën duopolin politik. PD dhe PS kanë alternuar pushtetin pa sjellë reformë strukturore.
Në vend që sektorët si bujqësia dhe energjia të trajtohen si pasuri strategjike — me politika të qëndrueshme, investime dhe zhvillim — qeveritë përgjatë viteve i kanë trajtuar si burime të ardhurash të shpejta dhe administratë të fryrë.
- Fonde që duhej të shkonin për prodhim shpenzohen për burokraci.
- Burime të vlefshme natyrore si nafta nxirren, por nuk përpunohen në vend.
- Mundësitë për punësim, eksport dhe zhvillim ekonomik anashkalohen — duke çuar në braktisje rurale, migrim dhe varësi nga importet.
Kjo nuk është rastësi, por kulturë politike që shikon afatin e shkurtër, jo zhvillimin kombëtar.
Një Shpresë e Re: Thirrja për Strategji Kombëtare përtej PD-PS
Në këtë kontekst shfaqet lëvizja Mundësia — e udhëhequr nga Agron Shehaj. Shehaj ka bërë një thirrje të fortë:
“Drejtësia është në rrezik! U bëj thirrje qytetarëve, aktivistëve, profesionistëve, anëtarëve të organizatave politike apo jo — kujtdo që mendon se ka ardhur koha për një strategji kombëtare në mbrojtje të drejtësisë dhe kundër të korruptuarve. Nesër (E mërkurë) në orën 18:00 te Hotel Tirana — të ulemi së bashku dhe të gjejmë zgjidhjen.”
Kjo nuk është thjesht retorikë politike — është një ftesë për përgjegjësi kolektive dhe për ndërtimin e një plani të ri kombëtar që rigjallëron ekonominë, mbështet bujqësinë, përdor me mençuri burimet natyrore dhe rikthen drejtësinë.
Duke parë rënien e bujqësisë dhe industrisë, dhe faktin që Shqipëria eksporton naftën bruto duke importuar karburant të përpunuar — ide të reja janë të domosdoshme.
Çfarë Duhet të Përfshijë një Strategji e Vërtetë Kombëtare
Një strategji e vërtetë për zhvillim duhet të ketë:
- Mbështetje reale për bujqësinë — subvencione, infrastrukturë, mekanizim, ujitje, përpunim.
- Rikthim i industrisë agro-ushqimore — më shumë vlerë të shtuar dhe eksport.
- Përdorim të burimeve natyrore për përfitimin e qytetarëve — përfshirë ngritjen e një rafinerie funksionale.
- Qeverisje transparente dhe anti-korrupsion — me meritokraci.
- Pjesëmarrje qytetare — përtej politikës së vjetër të ndarjes PD-PS.
Një plan i tillë nuk është thjesht deklaratë politike — është vizion për transformim real.
Konkluzioni: Ora e së Vërtetës për Shqipërinë
Shqipëria nuk mund të përballojë një tjetër brez me të njëjtat elita politike dhe të njëjtat rezultate. Rënia e bujqësisë dhe industrisë, paradoksi i naftës dhe mungesa e vizionit strategjik janë një alarm.
Tani është koha për një zgjim kombëtar. Koha për të dëgjuar thirrjen e Agron Shehaj dhe zërave të rinj që kërkojnë një rrugë tjetër — drejt zhvillimit real, drejtësisë sociale dhe prosperitetit afatgjatë.
Nëse duam që Shqipëria të ngrihet, duhet të ndryshojmë rregullat e lojës. Duhet të heqim dorë nga teatri politik dhe të fillojmë ndërtimin e një kombi të vërtetë.